Fondovi EU-a u regionu

Piše: Erol Mujanović

Izgradnja dječije radionice i  zapošljavanje kadra, saradnja pčelara u zemljama regiona uz finansijsku  podršku pčelarstvu, obnova kulturno-istorijskog naslijeđa i turističke ponude na lokalnom nivou, itd. su samo neke od aktivnosti finansiranih novcem Evropske unije u našem regionu i  koje su doprinijele otvaranju novih radnih mjesta.

Polako ali sigurno, lokalni ekonomski razvoj u regionu kreće putem kojim je prošla većina članica Evropske unije prije par decenija. U nedostatku adekvatnih rješenja na višem nivou vlasti, i uslijed razumljivih poteškoća u prikupljanju uobičajenih prihoda na lokalnom nivou, opštine se sve više okreću drugim izvorima finansiranja koji znaju biti veoma vrijedni za one koji ih znaju iskoristiti.

Donatorska sredstva

U ovom slučaju misli se prije svega na donatorska sredstva odnosno na različite fondove od strane EU-a koja, često udružena sa sredstvima određene opštine ili drugim donatorom, čine višemilionske iznose i dozvoljavaju realizaciju najvažnijih projekata i aktivnosti  na lokalnom nivou. Radi se o oblastima kao što su zapošljavanje mladih, poboljšanje infrastrukture, lokalni ekonomski razvoj itd.

Ovakve inicijative i pomaci su utoliko važniji jer, za razliku od EU članica koje su ovaj put prelazile prije 20 ili 30 godina kada je raspoloživih sredstava bilo znatno više, perspektiva rasta prihoda, priliva investicija i otvaranja novih radnih mjesta gotovo da više ne postoji za većinu jedinica lokalne samouprave  u BiH. Stoga, opstanak ili uspjeh mogu biti garantovani samo za opštine koje se na vrijeme pozicioniraju.

Jedan od svjetlih primjera aktivnosti međunarodne zajednice u BiH jeste i projekat ILDP, koji sprovodi Razvojni program Ujedinjenih nacija (UNDP). U okviru višegodišnje saradnje projekat obuhvata nekoliko desetina opština širom BiH. Gotovo svi segmenti opštinskog poslovanja će biti unaprijeđeni što će opštinama dati  poseban kredibilitet, vještine i informacije za efikasniji pristup novim sredstvima i donatorima. Zahvaljujući spomenutom projektu dešava se veoma obimna transformacija  poslovnih procesa u opstinama i koja ide od planiranja strategija i povezivanja njene relizacije za raspoloživim budžetom, pa do formiranja timova za upravljanje lokalnim  razvojem i analize ostvarenih rezultata. Ovo su samo neki od osnovnih segmenata na kojima se odvijaju poboljšanja.

Konkretnih regionalnih primjera i pobjednika  ne nedostaje. Lovas, jedna od nerazvijenijih opština u Hrvatskoj, koja se graniči sa Srbijom, u proteklih 6 godina je dobila čak pet miliona eura iz EU fondova i u velikoj mjeri promijenila sopstvenu situaciju. Sa dobivenim sredstvima je izgrađena poslovna infrastruktura, a došlo je i do zapošljavanja. Mjesto je postalo atraktivno za život, sa teniskim terenima i Wifi internetom u centru ove male lokalne zajednice.

Izgradnja dječije radionice i  zapošljavanje kadra, saradnja pčelara u zemljama regiona uz finansijsku  podršku pčelarstvu, obnova kulturno-istorijskog naslijeđa i turističke ponude na lokalnom nivou, itd. su samo neke od aktivnosti finansiranih novcem Evropske unije u našem regionu i  koje su doprinijele otvaranju novih radnih mjesta.

U Bosni i Hercegovini, Opština Bihać je zajedno sa Zadarskom županijom realizovala projekat „Una izvor života“ vrijedan 421.000 eura koji je pojačao razvoj turizma na lokalnom nivou odnosno povećao prihode lokalne zajednice. Pojedine opštine već odavno imaju spremne timove koji se u punom radnom vremenu i kapacitetu bave ovim pitanjima i projektima.

Druge opštine, kao na primjer opština Srbac u BiH, tek ali i vrlo ambiociozno kreće ovim putem jer je investirano par desetina hiljada konvertibilnih maraka u višemjesečnu obuku stručnjaka koji će po završetku da preuzmu sve potrebne aktivnosti i apliciranje na  EU fondove. Prije samo nekoliko sedmica pčelari sa teritorije srbijanske opštine Prijepolje su proslavili dobivanje 165.000 eura vrijednog projekta koji će sprovesti zajedno sa kolegama iz Goražda i što će unaprijediti pčelarske aktivnosti u oba grada.

Apsolutni lider u BiH, i daleko poznata u regionu,  po pitanju apliciranja na EU sredstva i poznavanja projektnog poslovanja, jeste ekonomska razvojna agencija sarajevskog regiona,  SERDA. Ova agencija je do sada aplicirala na čak 92 projekta, od kojih je 14 odobreno i očekuje se realizacija još 6 projekata što je dovelo da postane veoma tražen partner sa kojim svi žele raditi i aplicirati na projekte. Ova agencija je primjer proaktivnog djelovanja i jedna od rijetkih organizacija koja se na vrijeme pozicionirala za EU sredstva i partnerstva, ne čekajući da nužda i pritisak diktiraju poslovanje.

Lovas, jedna od nerazvijenijih opština u Hrvatskoj, koja se graniči sa Srbijom, u proteklih 6 godina je dobila čak pet miliona eura iz EU fondova i u velikoj mjeri promijenila sopstvenu situaciju.

Svim stranim partnerima, a pogotovo akterima Evropske unije, od velike je važnosti jasna vizija i strategija koju bi opština  odnosno lokalni partner  trebalo da ima. Da bi se apliciralo za sredstva potrebno je uvjeriti finansijere da znamo koji nam je cilj kao i da znamo kojim putem želimo proći i zašto. Ako je strateški i organizovani pristup važan u procesu pripreme i apliciranja za donatorska sredstva, od njega je samo još važniji kvalitet tima odnosno ljudski potencijal koji opštinski tim za upravljanje lokalnim razvojem ima, ili nema.

Druga strana medalje

Uz adekvatne vještine i kompleksni projekti će biti uspješno okončani, i tako postati referenca za dobivanje dodatnih sredstava i narednih projekata. Na isti način stvari mogu krenuti i suprotnim pravcem ako unutar opštine sav teret padne na jednu ili dvije osobe, i jednostavan projekat se može pretvoriti u noćnu moru za sve partnere.

Postoji naravno i druga strana medalje jer je put dugo i težak. Potrebno je izvrsno pozavanje terminologije i engleskog jezika. Dokumentacija je brojna i obimna, a potrebno je zaista vladati procesima te  poznavati situaciju i aktivnosti od početka do kraja, da bi aplikacija bila kvalitetno popunjena. Konurencija je svakim danom sve jača i favorizuju se akteri koji već imaju iskustvo i reference. Međutim kvalitetna projektna ideja i vrijedan tim će uvijek, prije ili  kasnije, doći do izražaja odnosno dobiti priliku i sredstva.

Stoga je veoma važno da opštine u cijelom regionu nastave aktivno i konkretno, raditi na formiranju timova i na prilagođavanju cijele organizacije ovom, za naše podneblje relativno novom, projektno orijentisanom načinu poslovanja.

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera