Demonstracije u Iranu: Od ajatolaha Khomeinija do skupljeg benzina

Aktualne demonstracije u Iranu podsjetile su na val protesta koji su više puta izbijali od Islamske revolucije 1979. godine.

Premda su događaji bili slični, njihovi uzroci su bili brojni.

U nastavku slijedi pregled najznačajnijih protesta koji su potresali ovu zemlju:

Septembar 1978: U Iranu izbijaju masovni protesti, neredi i štrajkovi protiv politike šaha Mohammada Reze Pahlavija, koji su završili odlaskom šaha i njegove porodice u egzil.

Februar 1979: Ajatolah Khomeini vraća se u Iran, nakon 14 godina progonstva u Irak i Francusku zbog suprotstavljanja šahovom režimu.

Novembar 1979: Jedan broj lojalista Islamske revolucije drže 52 Amerikanca unutar američke ambasade u Teheranu kao taoce. Demonstranti su tražili da se  šah, koji je bio na liječenju u Sjedinjenim Američkim Državama, izruči Iranu radi suđenja.

‘Pobuna’ i hapšenje 1.000 studenata

Godina 1989. predstavljala je osjetljivo razdoblje za Iran, koji se suočavao s političkom krizom poznatom kao “pobuna”.

Riječ je o protestima koji su uslijedili nakon uklanjanja istaknutog imama Hosseina Alija Montazerija sa mjesta nasljednika vrhovnog vođe.

Godine 1999. izbio je novi vala protesta, nakon što su vlasti ugasile reformističke novine Salam.

Demonstracije su počele na Teheranskom univerzitetu, a opisane su kao skup “ograničenih razmjera”.

Međutim, sukobi sa snagama sigurnosti doveli su do šestodnevnih nereda i hapšenja više od 1.000 studenata.

Iranska policija je koristila palice i suzavac za rastjerivanje demonstranata.

Deset godina kasnije, 2009. godine, ponovo su izbili protesti, koji su krenuli iz Teherana, a potom se prenijeli u brojne druge gradove.

‘Zelena revolucija’ zbog rezultata izbora

Protesti su pokrenuti u znak protivljenja rezultatima predsjedničkih izbora, na kojima je Mahmoud Ahmadinejad izabran za drugi mandat, a Mir-Hossein Mousavi izgubio.

Ovaj pokret je u to vrijeme nazvan kao “Zelena revolucija”.

Stotine hiljada Iranaca protestiralo je protiv rezultata izbora, kada su privedene stotine reformatora.

Iranske vlasti su organizirale kontra demonstracije u znak podrške režimu, poznate kao “30. decembar”, nakon kojih su uspjele preuzeti kontrolu nad situacijom.

U decembru 2017. godine počele su demonstracije u gradu Mashhadu, drugom najmnogoljudnijem gradu Irana, a zatim se prelile na ostale veće gradove u zemlji, uključujući Hamadan, Yazd, Isfahan, Qom i Rasht.

Demonstracije su izbile zbog ekonomskih zahtjeva nakon povećanja cijena u maloprodaji, a potom su se počeli uzvikivati i slogani protiv državne politike i imama.

Sve je počelo nakon poziva koji su se širili društvenim medijima za učešće u demonstraciji pod sloganom “Ne poskupljenju”.

Spaljeno više od 100 banaka i 50 trgovina

Novembar 2019. godine: U Iranu izbija novi val protesta, nakon što je Nacionalna naftna kompanija povećala cijene benzina za 50 posto, u okviru subvencionirane kvote od 60 litara mjesečno, i za 300 posto za one koji premašuju mjesečnu kvotu.

Tokom protesta su zabilježene pogibije i ranjavanja demonstranata i pripadnika sigurnosnih snaga, a bijesni demonstranti su u roku od nekoliko dana spalili više od 100 banaka i 50 trgovina.

Zvanični organi optužili su treće strane, koje nisu imenovali, za pokušaj narušavanja javnog reda i mira te uhapsili oko 1.000 demonstranata od prošlog petka i blokirali pristup internetu u zemlji.

Izvor: Al Jazeera i agencije